Ҡанун менән Ҡарун

Үҙ тормоштарынан бик ҡәнәғәт булып, барына шөкөр итеп йәшәгәндәр. Әммә олоғая килә: «Ҡарт көнөбөҙҙә беҙҙе кем ҡарар?» — тип ҡайғыра башлағандар. Хоҙайҙан үтенеп бала һорағандар, әммә уларҙың сабыйҙары булмаған. Шулай бер көн әбей емештән, бабай һунарҙан ҡайтып килһә, өй янындағы мөһабәт ҡарағаста ағастан үрелгән сәңгелдәк эленеп тора икән. Ә бишектә бер түгел ике ир бала ята, ти.
Әбей менән бабай малайҙарға яратып Ҡанун менән Ҡарун тип исем биргән. Улар ай үҫәһен көн, йыл үҫәһен ай үҫеп, күҙ менән ҡаш араһында буй еткергән. Ҡанун ғәҙел, тырыш, уңған, илһөйәр, баһадир булып үҫкән, ти. Ә бына Ҡарун һәр саҡ үҙ яғын ғына ҡайғыртып торған, бик хәйләкәр, һаран, ялҡау булған.
Бер көн шулай илгә ҡурҡыныс янауы, туғыҙ башлы дейеү һөжүм итәсәге хаҡында мәғлүм булған. Ҡанун менән Ҡарун дошманға ҡаршы барырға хәл иткәндәр. Бабай ҡылыс яһап, уҡ-ян эшләп биргән, әбей төйөнсөк менән ризыҡ әҙерләгән. Ике егет Талҡаҫ, Яҡтыкүл, Асылыкүл тигән күлдәрҙе үткәндәр, бик күп йылғаны кисеп, тауҙар артылып дейеүҙең өңөнә килеп еткәндәр.
Дейеү өңөнән көн менән төн алышынған саҡта ғына сыға икән. Егеттәр ошо мәлде көтөргә булған. Тик ваҡыт етһә, Ҡарун берәй сәбәбен табып бармай ҡала икән. Ҡанун туғанын бер-ике көн көткән дә дейеүгә ҡаршы үҙе генә киткән. Ултыра, ти, ҡыуаҡ төбөндә ҡарауыллап. Бер заман таштар ҡойола, ер һелкенә башлаған. Ояһынан дейеү килеп сыҡҡан. Ҡанун ҡылыс алып аждаһаға ҡаршы ташланған. Ә дейеү бирешмәй ут сәсә, ти. Егеттең ҡылысы һынып, хәле бөтөп йығылған. Шунда ла Ҡанун бирешмәгән, уҡ-һаҙағынан тоҫҡап дейеүгә атҡан.
Ҡаты алышта дейеүҙе еңеп, Ҡанун туғаны янына килһә, ул ризыҡты ашап бөтөп, йоҡлап ята, ти. Егеттең бик асыуы килгән, шулай ҙа туғанын уятып алып ҡайтырға булған. Улар тәүҙә дейеүҙең өңөнә инеп сығырға булғандар. Уның эсе тулы байлыҡ, ти. Ҡарун шунда йәшәргә ҡалған. Әммә өҫтөнә мәмерйә ташы емерелеп төшөп, һәләк булған. Ә Ҡанун көсө еткәнсә байлыҡ тейәп, ҡайтырға сыҡҡан. Юл буйы кешеләргә алтын тәңкәләрҙе өләшеп барған. Халыҡты дуҫ-татыу йәшәргә өндәгән, ярҙамсыл, ғәҙел, намыҫлы булығыҙ, тип өйрәткән. Оҙон толомло һылыу башҡорт ҡыҙын осратып, кәләш итеп алған. Ҡанундың тыуған яғына ҡайтып, ҡартайғансы татыу ғүмер иткәндәр, ти. Кешеләр ҙә Ҡанундың әйткәненсә  йәшәй башлаған. Шул ваҡыттан алып тормош закондары «ҡанун» тип йөрөтөлә, ти. Ә һаран, ҡомһоҙ кешеләрҙе «ҡарун» тип атайҙар икән.
Алтынай БАЙБУЛАТОВА, 6-сы класс.