Аҡбуҙат/Айһылыу Йәғәфәрова

Башҡортостан тигән боронғо илдә йәшәгән, ти, бер әкиәтсе ҡарт. Иҫ киткес ҡыҙыҡлы, серле әкиәттәре менән балаларға хыял, батырлыҡ, изгелек тураһында һөйләгән. Тик Ҡаф тауы артында йәшәгән Мәскәй әбейгә был оҡшамаған. Ни өсөн тиһәң, ул үҙе лә әкиәтсе икән!.. Тик уның әкиәттәре ҡурҡыныс, балаларҙы насарлыҡҡа, боҙоҡлоҡҡа өндәгән, ти. Шуға ла ҡартты эҙәрләкләп,уның тылсымлы ҡәләмен юҡ итергә ҡарар иткән, ти, яуыз әбей.
Бер көндө бабай сәскәле болонда, йыуан имән төбөндә ҡоштарға, йәнлектәргә яңы әкиәт һөйләргә йыйынған, ти. Мәскәй әбей ҙә, Ҡарағошҡа әйләнеп, ағас ботағына килеп ҡунған. Унан ҡапыл ҡарттың ҡулынан тылсымлы ҡәләмен алып ҡасҡан. Утлы суҡышы менән ерҙе ярып ебәреп, тылсымлы ҡәләмде шунда ташлаған.
- Ҡар-ҡар! Ха-ха-ха!- тип көлә-көлә Мәскәй әбей күҙҙән юғалған, ти.
Ер ярығын ҡаплап, ҡәләм төшкән урында, дегәнәк үҫеп сыҡҡан.
Ҡоштар, йәнлектәр бабайҙы йыуатып:
- Ҡайғырма, һин беҙгә әкиәт һөйләрһең, ә беҙ уны ил буйлап таратырбыҙ, - тиҙәр.
- Рәхмәт, дуҫтарым,- ти әкиәтсе. - Тик һеҙҙең телегеҙҙе минән башҡа бер кем дә аңламай шул.
Быны йылы ямғыр болото тыңлап торған икән. Ул да шыбыр-шыбыр һүҙгә ҡушылған.
- Мин дә әкиәт яратам, - тигән ул. - Тылсымлы ҡәләм ер аҫтында юғалып ҡалырға тейеш түгел. Минең шифалы ямғырым ҡороған ботаҡтарҙы ла терелтә, тамыр йәйҙерә , япраҡ ярҙыра,- ти ҙә ер ярылған урында яуа башлай.
Әкиәтсе ҡарт дуҫтары менән дымға үҫкән дегәнәктәрҙе берәм-берәм йолҡоп ырғыта башлайҙар. Бер аҙҙан, бушап ҡалған урында, тирә-яҡты балҡытып, бәләкәй генә алтын башлы сәскә - бәпембә үҫеп сыға.
- Тылсымлы ҡәләмем сәскә булып тыуҙы!.. –тип шатланып ҡысҡырып ебәргән ҡарт. - Ул миңә илһам бирә,йөрәгем тағы серле әкиәттәр менән тулды!..
Быны ишетеп ҡалған Мәскәй әбей, ҡомаҡҡа әүерелеп, сәскәгә үткер тештәре менән ташланған:
- Ха-ха-ха!.. Тиҙҙән бәпембәңдән бер нәмә лә ҡалмаясаҡ!..Башы ағарып,тирә-яҡҡа туҙып бөтәсәк!..- тип ҡарҡылдаған.
Һиҙгер ҡоштар, барыһы бер булып, ҡомаҡҡа ташланған. Әкиәтсе лә күп уйлап тормаған, уны ҡойроғонан эләктереп, йән көсөнә алыҫҡа быраҡтырып ебәргән. Унан сәскә янына теҙләнеп, уға йылы тынын өргән. Йылы усы менән бәпембәнең аҡ башын ҡаплап:
- Бер-берегеҙҙән айырылмағыҙ , бер йән булып ҡушылығыҙ!.. – тип шыбырлаған. Ҡапыл ул усындағы аҡ башлы сәскәнең - бәпембәнең ҡыбырлағанын тойған, тыңлап ҡараһа,кескәй генә йөрәктең тибеүен дә һиҙемләгән. Әкиәтсе ҡарт ипләп кенә усын асҡан һәм…аҡ бәпембәнең бәләкәй генә ап-аҡ атҡа - тылсымлы Аҡбуҙатҡа әйләнеүен күргән!..
-Аҡбуҙатым!.. –тип шатланған ҡарт һәм усындағы атын үбеп алған .
Шул саҡ Аҡбуҙат үҫә башлаған һәм ҡоштар менән бергәләп аҡлан тирәләп осорға тотонған:
- Балаларға әкиәттәреңде мин таратырмын!- тигән ул.- Бөтә ил буйлап йөрөрмөн,һәр бер өйгә инермен!..
Асыуынан ярһып, Мәскәй әбей, Ҡарағош булып, уға ырғылғын.Утлы суҡышы менән Аҡбуҙаттың тылсымлы ҡанатын көйҙөрөргә тырышҡан . Шунда аҡландағы бар ҡоштар яуыз әбейгә ташланған. Аҡбуҙат көслө тояҡтары менән Ҡарағошҡа тибеп ебәргән. Берҙәм көскә түҙә алмайынса, Мәскәй әбей Ҡаф тауы артына ҡасып ҡотолған.
Ә Аҡбуҙат, ҡарттың әкиәттәрен алып , балаларға таратыр өсөн, аҡлан өҫтөнә күтәрелгән. Әкиәтсе ҡарт уға хәйерле юл теләп, ҡулын болғап:
- Һөйөклө балалар!..Аҡбуҙатты һаҡлағыҙ!.. Үҫһен Аҡбуҙат!.. Халыҡ менән мәңге бергә йәшәһен Аҡбуҙат!.. – тип оҙатып ҡалған.